• Articles
• admin

• Hektoen Internationale
• 7 maanden geleden

Nicolas Robles
Badajoz, Spanje

Figuur 1. Potlood-op-papier karikatuur van zanger Johann Michael Vogl (links) en componist Franz Schubert (rechts). Het onderschrift (in het Duits) luidt: Michael Vogl en Franz Schubert gaan voor de strijd en de overwinning. Toegeschreven aan zijn vriend, Franz von Schober – Original is in het Historisch Museum van de stad Wenen. Publiek domein. Via Wikimedia.Franz Peter Schubert, geboren op 31 januari 1797, was de twaalfde van veertien kinderen, een van de vijf kinderen die de kindertijd overleefde. Zijn vader was een ondernemende schoolmeester en amateur cellist. Schubert werd geboren in de buitenwijk Himmelpfortgrund in Wenen en toonde al op jonge leeftijd ongewone gaven voor muziek. Zijn vader gaf hem zijn eerste vioolles en zijn oudere broer leerde hem piano, maar Schubert overtrof al snel hun capaciteiten. Op achtjarige leeftijd verkreeg hij een sopraanpositie in het koor van het Keizerlijk en Koninklijk seminarie (de vorsten waren keizers van Oostenrijk en koningen van Hongarije) waar hij een gratis opleiding kreeg aangeboden. Hij toonde zijn instrumentale en compositorische vaardigheden en maakte indruk op de kapelmeester Antonio Salieri, die hem als privé-leerling accepteerde. Nadat Schuberts stem in de adolescentie veranderde, verkreeg hij in 1814 een OnderwijsPost in de school van zijn vader.In dat jaar ontmoette hij een jonge sopraan genaamd Therese Grob, dochter van een lokale zijde fabrikant, en schreef een aantal van zijn liturgische werken voor haar. Schubert wilde met haar trouwen, maar werd gehinderd door de strenge wet van 1815, die een aspirant-bruidegom verplicht om te bewijzen dat hij de middelen had om een gezin te onderhouden. In 1816 nodigde Franz von Schober, een student uit een goede familie en met financiële middelen, Schubert uit om bij hem in het huis van zijn moeder te wonen. Het voorstel kwam op het juiste moment, want Schubert had zich net zonder succes kandidaat gesteld voor de positie van kapelmeester in Laibach en had ook besloten om niet meer les te geven op de school van zijn vader. Een tijd lang probeerde hij zijn inkomen te vergroten door muzieklessen te geven, maar al snel liet hij die achter en wijdde zich aan compositie.Schubert bracht de zomer van 1818 door als muziekleraar voor de familie van graaf Johann Karl Esterházy in zijn paleis in Zseliz (nu Želiezovce, Slowakije). Het loon was relatief goed en zijn rol van pianoles en zingen aan de twee dochters was relatief licht, waardoor hij gelukkig kon componeren. Hij zou zijn militaire mars in D majeur (D. 733 no. 1) hebben geschreven voor Marie en Karoline, evenals andere pianoduetten. Na zijn terugkeer uit Zseliz trok hij in bij zijn vriend Mayrhofer.In de vroege jaren 1820 maakte Schubert deel uit van een hechte kring van kunstenaars en studenten die sociale bijeenkomsten hielden die bekend werden als “schubertiades.”Veel van deze vond plaats in Ignaz von Sonnleithner’ s grote appartement in Gundelhof (Brandstätte 5, Wenen). De vrienden kregen een zware klap in de vroege jaren 1820 toen Schubert en vier anderen werden gearresteerd door de Oostenrijkse politie, die op hun hoede waren voor revolutionaire activiteiten en verdachte bijeenkomsten van jongeren of studenten. Een van zijn vrienden, Johann Senn, werd berecht, meer dan een jaar gevangengezet en daarna definitief verbannen uit Wenen. De andere vier, waaronder de componist, werden “zwaar berispt”, gedeeltelijk voor ” treiteren met beledigende en oneervolle taal. Hoewel Schubert Senn nooit meer zag, zette hij enkele van zijn gedichten op muziek, Selige Welt (D. 743) en de zwanenzang (D. 744).

Schubert kreeg de bijnaam “Schwammerl” (paddenstoel) door zijn vrienden. Fysiek was Schubert niet indrukwekkend: stompig met een afgeronde neus, een ovaal gezicht en een diepe spleet in zijn kin. Hij was bijziend en droeg een bril. Hoewel hij graag piano wilde spelen op feestjes, was hij stil en niet communicatief. Het was door de inspanningen van Anna Milder en Johann Vogl, populaire zangers van die tijd, dat hij bekend werd bij een klein en select publiek in Wenen, en de beroemde avonden bekend als Schubertiads werden georganiseerd.

Figuur 2. Schubertiade, door Julius Schmid. Olieverf op doek. 1897. Wiener Männergesang-Verein. Publiek domein. Via Wikimedia.Eind 1822 kreeg Schubert op 25-jarige leeftijd syfilis, waarschijnlijk door relaties met Weense prostituees. Zijn vriend Franz von Schober, die hem waarschijnlijk op deze weg heeft geholpen, schreef later: “Schubert raakte in toenemende mate verstrooid, bezocht louche wijken, hing rond in bars, en componeerde ook enkele in bars, en componeerde natuurlijk ook enkele van zijn mooiste liederen erin.”Sommige auteurs beweren dat Schubert de ziekte opliep van een dienstmeid toen hij voor de familie Esterházy werkte tijdens zijn verblijf in Zseliz op het Hongaarse platteland, maar de data van zijn werk daar ondersteunen die bewering niet.In 1822 ontmoette Schubert zowel Weber als Beethoven, maar de ontmoetingen hadden weinig resultaat. Beethoven zou echter Schubert ‘ s gave hebben herkend. Op zijn sterfbed onderzocht Beethoven blijkbaar enkele werken van de jongeman en riep uit: “Waarlijk, de vonk van het goddelijke Genie schuilt in deze Schubert!”Beethoven voorspelde ook dat hij” een grote sensatie in de wereld zou maken ” en betreurde dat hij niet eerder meer over hem wist. Hij wilde zijn opera ‘ s en pianowerken zien, maar zijn ernstige ziekte verhinderde hem dat te doen.In een brief aan een vriend van 7 December 1822 verzocht Schubert om toekomstige correspondentie naar het huis van zijn vader. Als deze stap werd gemaakt vanwege syfilis, de infectie zou hebben plaatsgevonden in het begin of midden November. De chancre zou in het begin van 1823 genezen kunnen zijn met de secundaire uitbarsting zes tot acht weken later. Ofwel Schubert was te beschaamd om te worden gezien in het openbaar met de herkenbare geslachtsuitbarsting of hij werd beperkt tot zijn huis vanwege zwakte. Op het hoogtepunt van zijn ziekte, viel hij in een diepe depressie met zelfmoordgedachten en een kort gebrek aan interesse in componeren. Hoe dan ook, deze symptomen verbeterden tijdens het voorjaar, maar verschenen weer in Juli. Hij herstelde de volgende maand, maar keerde in de herfst weer terug, wat leidde tot zijn opname in het Algemeen Ziekenhuis van Wenen. Eind 1823 verbeterde de toestand van Schubert aanzienlijk. In het begin van 1824, hij leed aan een andere terugval, gemanifesteerd door een terugkerende huiduitslag met bijbehorende mond en keel laesies. Voor een korte periode was hij niet in staat om te zingen vanwege deze syfilitische laryngeale zweren, maar er was geen blijvende vocale verslechtering.In 1825 had hij een aangename vakantie in Opper-Oostenrijk, waar hij de zeven-liedcyclus Fräulein am See produceerde, gebaseerd op Walter Scott ‘ S “Lady of the Lake” en met Ellens Dritter Gesang (Ave Maria, D. 839). Schubert componeerde de teksten van de liederen in de Duitse taal.

Figuur 3. Graf van Franz Schubert, Zentralfriedh of (Central Cemetery), Wenen, Oostenrijk. Foto van Loco Steve. Via Wikimedia. CC BY-SA 3.0

Ave Maria! Onberispelijk!
als we zinken op deze rots
om te slapen, en uw bescherming dekt ons,
de hardrock zal zacht lijken voor ons.
je lacht, rozengeur waft
In deze doffe rotsachtige kloof

Ave Maria! Onbevlekt!
de harde bank die we nu moeten delen
zal lijken met dons eider opgestapeld,
als uw bescherming daar zweeft.
de zware lucht van de duistere grot
zal van balsem ademen als gij hebt geglimlacht . . .Op 26 maart 1828, de sterfdag van Beethoven, gaf Schubert voor de enige keer in zijn carrière een publiek concert van zijn eigen werken. Maar in de late zomer van 1828 zag hij de arts Ernst Rinna, die zijn vermoeden bevestigde dat hij hopeloos ziek was en waarschijnlijk spoedig zou sterven. Sommige van zijn symptomen vielen samen met die van kwikvergiftiging, daarna gebruikt voor de behandeling van syfilis. Begin November begon hij te lijden aan hoofdpijn, koorts, gezwollen gewrichten en braken. Hij was niet in staat vast voedsel binnen te houden en zijn gezondheid verslechterde. Vijf dagen voor zijn dood bezocht zijn vriend, de violist Karl Holz, en zijn strijkkwartet om voor hem te spelen. Het laatste muzikale werk dat hij wilde horen was Beethovens Strijkkwartet nr. 14. Holz zei: “De Koning van Harmonie heeft de koning van het lied een vriendelijke uitnodiging gestuurd voor de reis.Franz Schubert overleed op 19 November 1828 op 31-jarige leeftijd in Wenen. De doodsoorzaak werd officieel vastgesteld als tyfus, hoewel andere theorieën zijn voorgesteld, waaronder het tertiaire stadium van syfilis. Hij werd op eigen verzoek begraven bij Beethoven, die hij al zijn hele leven bewonderd had, op de begraafplaats van Währing (Wenen). Schubert had de fakkel gedragen op de begrafenis van Beethoven een jaar voor zijn eigen dood.